ดินฟ้าอากาศ
เป็นช่วงปลายฤดูร้อน อากาศยังร้อน เริ่มมีลมมรสุมฤดูร้อน
พัดจากมหาสมุทรอินเดีย อาจมีฝนบ้าง ทำให้ปวดศีรษะ เป็นผื่นคัน
คือธาตุดินกำเริบ ป้องกันโดยงดอาหารฤทธิ์ร้อน เช่นของทอด
ใช้ผักฤทธิ์เย็นลดความร้อน ก็จะช่วยทุเลา และป้องกันความเจ็บป่วยได้
คุณค่าต่อสุขภาพ
ขึ้นฉ่าย มีโปแตสเซียมสูง วิตามินเอ บี และซี
มีน้ำมันหอมระเหย ใช้แต่งกลิ่นอาหาร ช่วยเจริญอาหาร และดับกลิ่นคาว ทางคลีนิค
ใช้ลดความดันโลหิตลดอาการบวมน้ำ และทำให้นอนหลับดี
แพทย์แผนไทยจัดเป็นผักฤทธิ์หวาน เย็น และเผ็ดเล็กน้อย ไม่มีพิษ ใช้ดับร้อน
และบำรุงสมอง
เกร็ดที่น่าสนใจ
- น้ำมันสกัดจากขึ้นฉ่าย ใช้ผสมเครื่องสำอางทาผิว
แต่งกลิ่นอาหาร ถ้ารับประทานมากติดต่อกันเวลานาน อาลดจำนวนสเปิร์มลงมาก
- เป็นพืชล้มลุกที่มีมานานตั้งแต่ศตวรรษที่ 17
มีผู้นำจากป่าในยุโรปมาปลูกรับประทานเป็นอาหาร ซึ่งในยุโรปจะมีขึ้นฉ่าย 3
ชนิดใหญ่ๆ มีสีขาว สีเขียว และน้ำตาลเขียว
ชาวยุโรปจะปรุงโดยการนำไปต้มหรือรับประทานสดๆ ส่วนขึ้นฉ่ายในทวีปเอเชีย
เป็นพันธุ์ที่นะมาจากประเทศจีน
- ชื่อวิทยาศาสตร์ : Aqium graveolens L. vat. Dulce
Pers.
ลักษณะของพืช เป็นพืชล้มลุกมีอายุ 1 2 ปี สูง 40 60 ซม.
ทั้งต้อนอ่อนนิ่มมีกลิ่นหอมเฉพาะ
ใบประกอบแบบขนนกออกตรงข้าสีใบเป็นสีเหลืองอมเขียว ในย่อยเป็นรูปลิ่มหยัก
ขอบใบหยักก้านใบยาวแผ่ออกเป็นกาบ ดอกช่อสีขาว เป็นช่อดอกแบบซี่ร่ม (compound
umbles) ผลมีขนาดเล็กมาเป็นสันสีน้ำตาล ทุกส่วนของต้นจะมีกลิ่นหอม
ขึ้นฉ่ายมี 2 พันธุ์ พันธุ์หนึ่งเป็นขึ้นฉ่ายจีน (Chinese celery)
มีขนาดลำต้นเล็กสูง 30 ซม. ใบค่อนข้างแก่ อีกพันธุ์เป็นขึ้นฉ่ายฝรั่ง
ต้นอวบใหญ่มาก ลำต้นสูงถึง 40 60 ซม. สีลำต้นค่อนข้างขาวเหลือง
ใบสีเหลืองอมเขียว ส่วนที่ใช้เป็นยา ได้แก่ ต้น และเมล็ดที่แก่
- สรรพคุณและวิธีใช้ ทั้งต้นสด เจริญอาหาร
แต่งกลิ่นอาหาร ลดความดันช่วยลดจำนวนสเปิร์ม
ถ้ารับประทานขึ้นฉ่ายที่หุงต้มแล้ววันละประมาณ 85 กรัม/กก. (น้ำหนักตัว)
จำนวนสเปิร์มลดอย่างรวดเร็วใน 1 2 สัปดาห์ และกลับคืนสู่สภาพปกติใน 9
15 สัปดาห์ (งานวิจัยของภาควิชาเภสัชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล
มหาวิทยาลัยมหิดล) เมล็ดช่วยขับลม ระงับความกระวนกระวาย แก้อาการบวมน้ำ
- ขึ้นฉ่ายในเมืองไทยมีอยู่ 2 ชนิด
คือพันธุ์จีนและพันธุ์ฝรั่ง ที่เรียกว่าเซเลอรี่
ซึ่งจะมีลำต้นอวบใหญ่กว่าพันธุ์จีนมาก
- น้ำคั้นขึ้นฉ่ายผสมแครอต
ที่มีคุณค่าทางโภชนาการและมีประโยชน์ต่อร่างกายมาก เช่น
ช่วยต้านการเกิดมะเร็ง ทำให้ร่างกายสดชื่นเป็นต้น
- การเลือกซื้อ เลือกดูต้นที่มีใบสีไม่แก่จัด
เพราะขึ้นฉ่ายสามารถปลูกในร่มได้ ใบจะเป็นสีเขียวอ่อน ไม่หนา นิ่ม
แต่ถ้าหากปลูกกลางแจ้งใบจะเขียวจัดและแข็ง ซึ่งถ้าเป็นอย่างนี้ไม่ควรซื้อ
- สรรพคุณทางยา ทั้งต้น ลดความดัน ขับนิ่ว
ลดจำนวนเชื้ออสุจิในน้ำเชื้อของผู้ชาย ต้น เมล็ด ช่วยขับลม ทำให้เจริญอาหาร
แก้การนอนไม่หลับ ขับปัสสาวะ ราก แก้ปวดข้อ โรคเกาต์ และช่วยขับปัสสาวะ
ผักที่มีสรรพคุณทดแทน
หัวผักกาดขาว สะระแหน่